DNA

DNA (DesoxyriboNucleïneZuur) is al ontdekt in 1869, en na een hele reeks publikaties in tussenliggende
jaren kwam in 1953 het bekende artikel van Watson en Crick (en Wilkins en Franklin):
- DNA is de drager van erfelijke eigenschappen, en geeft via de (wat nu geschat wordt 23000) genen door
dat de juiste eiwitten worden aangemaakt.
- DNA bevat 3,2 miljard base-paren Adenine/Thymine (AT), Cytosine/Guanine (CG), die in een
dubbele helix (spiraal) zitten, verbonden door waterstofbruggen.
- Bijna 2% DNA codeert/"doet" iets

		Maar waar zit dat DNA dan? In elke lichaamscel hebben we een celkern met daarin 23 paar chromosomen, waar de genen op zitten. 22 chromosomenparen noemen we de autosomale (niet geslachtelijke) chromosomen, waarbij van elk paar 1 chromosoom komt van de vader, en 1 van de moeder (dit heet *recombinatie*; zie onderaan deze alinea). Dit noemen we ook wel autosomaal DNA of at-DNA. Het 23^e chromosomenpaar betreft de geslachts-chromosomen die bepalen of iemand een man of een vrouw is. Bij vrouwen zijn dat 2 X-chromosomen en bij mannen een X- en een Y-chromosoom.

Vrouwen krijgen een X van hun moeder (middels recombinatie), en een ongewijzigde X van hun vader.
Mannen krijgen een X van hun moeder (middels recombinatie), en een Y van hun vader.
Dit noemen we X-DNA, respectievelijk Y-DNA.

Bij recombinatie komt van elke ouder ruwweg 50% van het genetische materiaal.
In de praktijk kan die 50-50 verhouding ook zijn 20-80, 70-30, 45-55.
Broers en zussen, die van dezelfde ouders afstammen, hebben dus gedeeltelijk verschillend DNA, en lijken meer of minder op elkaar.

In elke cel buiten de celkern zitten mitochondriën; dit zijn de energie-fabriekjes in ons lichaam.
Mitochondriën worden alleen door moeders doorgegeven aan hun zoons en dochters.

Bovenstaande plaatje is hier te downloaden.

U mist in het plaatje hier boven X-DNA; daarvan is de overerving zoals eerder vermeld ingewikkeld.
Vrouwen krijgen een X van hun moeder (middels recombinatie), en een ongewijzigde X van hun vader.
Mannen krijgen een X van hun moeder (middels recombinatie), en een Y van hun vader.
Hieronder ziet u in de linker kwartiercirkel de X-afstamming voor een man; rechts hetzelfde voor een vrouw.

[In de pers is veel te lezen over X-DNA. Dat komt vanwege het volgende.
Het X-chromosoom is groot, circa 5% van het DNA. Er zijn veel X-gebonden afwijkingen; zie bijv. http://nl.wikipedia.org/wiki/X-chromosoom.
Bij vrouwen is willekeurig 1 X uitgeschakeld.
Bij een recessieve afwijking hebben vrouwen meestal geen last, maar wordt wel doorgegeven.
Mannen hebben 1 X, dus veel grotere kans op een afwijking.]

De erfelijkeinformatie in het DNA van beide ouders wordt aan een kind doorgegeven. Dit gebeurt in principe foutloos. Maar is er eenmaal
een kopieerfoutje (mutatie), dan wordt dat door het kind meestal ongewijzigd doorgegeven aan kleinkinderen, enz.
Vergelijk het maar met het kopiëren van de Bijbel door monniken in de Middeleeuwen; een schrijffout werd vervolgens letterlijk doorgegeven.
Voorbeelden van mutaties zijn:
- klein DNA-stukje (bijv. AGCT) herhalen Short Tandem Repeat of STR
- “unieke schrijffout”: SNP
Het is bekend waar in het DNA vaak mutaties optreden, en hoe vaak het voorkomt. Dan is het mogelijk om van een stel geteste mensen
terug te rekenen naar een gemeenschappelijke voorouder.
Terugrekenen op grote schaal levert voor alle mannen een “Adam” op, ergens in Afrika, die leefde 60.000-140.000 jaar geleden.
Generaties kunnen variëren van 25-30 jaar, dat verklaart een stuk van de spreiding.

Het mt-DNA terugvolgend is in 2001 door Bryan Sykes gesteld dat alle mensen afstammen van “7 dochters van Eva”, ook weer levend in Afrika.
De meest waarschijnlijke theorie is dat de Homo Sapiens vanaf 100.000 jaar geleden aan de wandel is gegaan in Afrika,
en vanaf 50.000 jaar terug voor een stuk ook Afrika heeft verlaten.